گالری سنگ های قیمتی گوهرآرا

فیروزه در گذر تاریخ

فیروزه از قدیمی ترین سنگ های زینتی شناخته شده در جهان است. بر پایه شواهد تاریخی، شهرت و آوازه فیروزه ایران در جهان دست کم به سده اول میلادی باز می گردد. جهانیان فروزه را به جهات گوناگون به ویژه زیبایی و نیروی جادویی آن، گرامی می داشتند و در زیور آلات، تزیین اشیا، بناهای مذهبی و تاریخی آنرا مورد استفاده قرار می دادند. به گواهی اسناد و شواهد مربوط، این سنگ با تاریخ، فرهنگ و ادبیات ایرانیان پیوند داشته و از جایگاه ویژه ای برخوردار است. به گونه ای که در اشعار شاعران پرآوازه ای چون حافظ از نوعی فیروزه که قدمتی کهن در این آب و خاک دارد، نام برده شده است:

راستی خاتم فیروزه بواسحاق

خوش درخشید ولی دولت متسعجل بود

با اقتباس از فرهنگ معین، برخی تصور کرده اند که " فیروزه بو اسحاقی " وجود خارجی نداشته و مأخد از همین بیت حافظ اشاره به ممدوح وی شیخ ابواسحاق اینجو است. این در حالی است که در چند سده پیش از حافظ، " فیروزه بو اسحاقی " را می شناختند.

در جهان، بهترین، زیباترین و با کیفیت ترین نوع فیروزه با رنگ آبی آسمانی را با نام Persian Quality، (فیروزه ایرانی) می شناسند که این فیروزه معیاری برای سنجش میزان مرغوبیت و محک فیروزه های جهان می باشد.

امروزه نیز با وجود تعدد و تنوع سنگ های مختلف در جواهرات، فیروزه به دلیل دارا بودن رنگ زیبای خود مورد توجه است و از محبوبیت ویژه ای برخوردار می باشد.

فیروزه یکی از نخستین کانی های استخراج شده است. قدیمی ترین معادن فیروزه جهان در مصر باستان (تقریبا 7500 سال پیش از میلاد) با شروع حکمرانی اولین سلسه فراعنه شناخته و کشف شده است. نخستین جواهر فیروزه به صورت دستبند در دست مومیایی ملکه مصری به نام زر در یکی از اهرام مصر یافت شده که نام وی نیز بر روی آن حک گشته است. 

4500 سال پیش، در صحرای سینا به طور عمده فیروزه استخراج می گردید. 3 هزار نفر به این امر اشتغال داشته و 3 هزار نفر نگهبان از این افراد مراقبت می کردند. همچنین در دست ملکه تینثیت یک دستبند فیروزه و آماتیست یافت شده است که قدمت آن به 3 هزار سال قبل از میلاد می رسد. اما از آنجاییکه یهترین و با کیفیت ترین نوع فیروزه با رنگ آبی آسمانی بی بدیل از معدن ایران استخراج می شده، مصریان آن زمان از واردات فیروزه های ایرانی برای ساخت جواهرات بی نظیر خود بهره می جستند.

فیروزه-turquoiseگفته می شود، آزتک ها در آمریکای جنوبی، فیروزه را می شناختند  و ارزش زیادی برای آن قایل بودند. آنها روی ماسک ها و اشیاء مذهبی، فیروزه به کار می بردند.

جواهر سازی با فیروزه همواره مورد توجه مردم مشرق زمین بوده است. در تبت نیز منابع فیروزه از نوع بسیار سخت و سبز رنگ و مقادیر زیادی از نوع شجر وجود داشته است. در نزد مردمان تبت، فیروزه همواره مورد توجه بوده و آن را به عنوان سنگی مقدس به کار می بردند. تمام مردم تبت از فیروزه استفاده می کرده و برخی تکه ای از آن را با خود در تمام عمر همراه داشتند. این سنگ در برخی از نواحی تبت به عنوان وجه رایج مورد استفاده قرار می گرفته است. 

سابقه فیروزه در چین به قرن 13 میلادی باز می گردد. با وجود استخراج معادن داخلی، بیشتر سنگ ها از بازار ایران وارد می شده است. استفاده عمده فیروزه در چین برای کنده  کاری ها و انواع زیورآلات بوده است.

فیروزه در قرن 13 از ترکیه به اروپا برده شده ولی تا قرن 18 در ژاپن ناشناخته بوده است. اما قرن  ها قبل از اینکه فیروزه به صورت معدن به معنی امروز باشد، ایران باستان به عنوان مرکز مهمترین و بهترین فیروزه در جهان شناخته می شده و شهرت داشته است. سابقه استخراج و کاربرد فیروزه در ایران به 7 هزار سال پیش بر می گردد. وجود یک مجسمه گوساله از فیروزه که عمری بیش از 7 هزار سال دارد و در موزه لوور پاریس نگه داری می شود، گواه این مدعا است. در حفاری های شهر سوخته که قدمت آن به 2 هزار و 300 سال پیش باز می گردد، نیز مقادیر زیادی سنگ های عقیق، فیروزه و لاجورد پیدا شده که این نشان دهنده استفاده و بکارگیری فیروزه در آن زمان است.

این سنگ گرانبها از دیرباز توجه امرا و کشور گشایان ایرانی را به خود معطوف داشته، اردشیر سوم در هنگام جنگ از سنجاق فیروزه استفاده می کرده تا تیر به او اصابت نکند. در دوران رونق حکومت صفویان، امتیاز استخراج فیروزه در دست شاهان بوده است.