آمولیت(ammolite)
آمولیت ، همان آمونایت (ammonite)فسیل شده است؛ در واقع پوسته حلقوی ماهی مرکب امروزی است که حدود ۶۵ الی ۴۱۰ سال ...
(سنگ عشق و تاریخ )
آمولیت ، همان آمونایت (ammonite)فسیل شده است؛ در واقع پوسته حلقوی ماهی مرکب امروزی است که حدود ۶۵ الی ۴۱۰ سال پیش می زیسته است.ریشه نام آمولیت از آمون Ammon خدای مصریان باستان به شکل سر قوچ با شاخ های به هم پیچ خورده گرفته شده است.
آمونیت در تمام دنیا یافت می شود اما آمونیت های کانادایی متعلق به آلبرتا Alberta از رنگی فوق العاده شفاف و براق برخوردارند.آمون های کانادایی در ابعادی به بزرگی ۹۰ سانتیمتر قطر و دارای رنگین کمان الوان سبز و قرمز است. که در خواست هر گونه از آمونیات های کانادایی، اعم از علمی یا نمایشی باید با موافقت پادشاه کانادا انجام پذیرد.
- تاریخ و عشق:
طبق روایات و افسانه های قدیمی نخستین بار یک بانوی بومی آمریکایی این فسیل رنگی را در دامنه های کوه های کانادا کشف کرد. این کشف در زمستانی سخت و در حالی صورت گرفت که قبیله به دلیل نیامدن بوفالوها در آستانه قحطی و گرسنگی قرار گرفته بود. طبق این افسانه این سنگ زیبا با آن بانوی آمریکایی صحبت کرده و به او گفته که دارای قدرت بی نظیر دارویی است و اگر سنگ را با خود به قبیله اش ببرد، مردم اش را از قحطی نجات خواهد داد.
بانوی افسانه ای وقتی این سنگ را به قبیله اش می برد، با گله ای بزرگ از بوفالوها مواجه می شود.از آن زمان به بعد به هنگام برگزاری مراسم سنتی بزرگداشت گاوهای وحشی آمریکای شمالی از آمولیت تجلیل می شود.از آمولیت که برای شناسایی دردها مورد استفاده قرار می گیرد، امروزه با عنوان سنگ بوفالو یاد می شود.مردم (بلک نوب) معتقدند آمولیت برای صاحبش ثروت فراوانی به همراه می آورد.
مقارن با سال ۱۹۰۸ بود که آمولیت کشف شد. این کشف طی تحقیقات به عمل آمده توسط یک تیم علمی تحقق یافت.این گروه علمی موفق به یافت فسیل های آمولیت در رودخانه سنت ماری St.Mary در آلبرتا شد و در ۱۹۸۱ بود که کشف مقادیر زیادی از آمولیت با کیفیت اعلاء، زمینه پروسه استخراج تجاری این سنگ را مهیا کرد.
- تنوع رنگ:
آمولیت به صورت رنگین کمانی از رنگ ها یافت می شود اما گرانبها ترین و نارد ترین رنگ های آن قرمز، طلایی، سبز، آبی و ارغوانی هستند.آمولیت ها باید حداقل از دو رنگ برخوردار باشند.( انواع سه رنگ آن از ارجحیت بیشتری برخوردار است)
- کیفیت:
جلا ء، درجه و رنگ آمولیت سه عامل مهم تعیین کننده در بررسی کیفیت این سنگ است.هر چه سنگ ها پررنگتر و براق تر باشند، مرغوب ترند.آمولیت هایی را دارای کیفیت اعلاء می شناسند که دارای ۳ رنگ یا بیشتر باشند و فضای میان رنگ ها، جداکننده های تیره، به عنوان الگوی خاص به شمار می روند. سنگ هایی که دارای الگوهای خاص و ویژه (مثل الگوهای ریبونی Ribbon )، شیشه های لک دار یا طرح دار هستند جزو انواع با کیفیت اعلاء در نظر گرفته می شوند.
- قیمت:
به دلیل تنوع ویژگی های هر سنگ، احتساب قیمتی معین برای آن دشوار به نظر می رسد. قیمت آمولیت بر اساس ویژگی های آن در ازاء هر میلیمتر مربع محاسبه می شود.تریپلت ها Triplets از ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار وسنگ های طبیعی از ۲۵۰ تا ۲۵۰۰ دلار قیمت گذاری شده اند.
- نحوه نگهداری:
آمولیت با درجه سختی ۵/۴ به مراقبت ویژه نیازمند است. به هنگام آویختن جواهرات مزین به آمولیت باید از تماس آن با هرگونه مواد اسیدی، آمونیاک و اسپری های مو و عطر ممانعت شود.
برای تمیز کردن آن باید از برس نرم و محلول آب و صابون رقیق و یا تمیز کننده مخصوص مروارید استفاده کرد.
با جواهرات آمولیت در شکل های مختلف در می یابید که با به کار بردن آمولیت قادر به ارایه انواعی از کارهای نفیس و زیبا هستند. فسیل این سنگ در الگوهای رنگین کمانی ، قرمز، سبز موجودات و گاهی لایه رنگ ها آنقدر نازک و ظریف هستند که نمی توان آن ها را از سنگ طبیعی مجزا کرد.
آمولیت های گوهرین
لایه صدفی تولید کننده رنگ در آمولیت معمولاً بسیار نازک است (اغلب کمتر از یک میلیمتر) و به زمینه ای از جنس شیل یا سیدریت خاکستری تیره تا قهوه ای رنگ ضمیمه می گردد. نمونه هایی استثنایی نیز وجود دارند که بدون نیاز به نگهدارنده، به فرم گوهر، تراش می خورند.
از اغلب آمولیت ها جهت ساختن سه گانه (triplets: سه تایی) استفاده می شود. همانگونه که از نامشان پیداست این سه گانه ها از سه قسمت شکل می گیرند. 1- قطعه ای نازک به عنوان پشت بند (backing) با وظیفه حفظ ثبات 2- ماده شکننده رنگین کمان سان (آمولیت) 3- روکشی از ماده ای شفاف جهت حفاظت.
کوارتز شفاف یا اسپینل می توانند به عنوان روکش شفاف مورد استفاده قرار گیرند. شیل سیاه یا مواد دیگر نیز می توانند نقش پشت بند را ایفا نمایند. برخی از آمولیت ها را به فرم دوتایی (doublets) می سازند که در اینصورت برحسب نیاز یا پشت بند به آنها اضافه شده و یا اینکه با روکشی شفاف پوشانده می شوند. برای حف ثبات، برخی از سنگ ها را اپوکسی (epoxy:اندودی پلاستیکی) ، اندود می نمایند.
بهترین سنگها آنهایی هستند که 1- نمایشی واضح از رنگ های چندگانه را ایجاد نمایند 2- رنگین کمان سانی ای قوی دارند بگونه ای که از زوایایی مختلف قابل رویت اند 3- نقش و نگارهایی دلپسند از رنگ ها را با حداقل گسستگی ناشی از شکاف ها (gaps)، ادخال ها یا شکستگی ها از خود نشان می دهند.
باکیفیت ترین گوهرِ تراش نخورده (rough) معمولاً به فرم های آزاد (freeform shapes) تراش می خورد تا از آن برای تولید گوهری با بالاترین قیراط، استفاده گردد. سنگ هایی با درجات متفاوت را به شکل های استاندارد برش می زنند تا از آنها برای ساخت جواهرات بهره برند.
هنگامیکه از آمولیت در ساخت سنگ هایی دوتایی یا سه تایی استفاده می برند، روکش شفاف آن را با حداقل گنبدسانی (doming) می سازند تا بهترین نما را از امولیت زیرین بدست دهد. تعداد اندکی از این دست سنگها را مخصوص مشتریانی که علاقه مند به داشتن سنگ های پَخ تراش شده هستند، به آن شکل تراش می دهند. به این خاطرکه آمولیت ماده ای نرم است (سختی موس 3.5 تا 4)، تحت ضربه شکننده است بنابراین بهترین مکان برای سنگ های فاقذ روکش، گوشواره ها، سنجاق سر ، گل سینه و آویزه ها یعنی جاهایی که در آنها احتمال سایش و ضربه بسیار پائین است، می باشند.
سه گانه های آمولیت بکارگرفته شده در آویزه ها (pendants) و در گوشواره ها. تمامی آنها همراه با اکسنت های الماس* می باشند. این جواهرات و این گوهرهای آمولیت توسط کوریت اینترنشنال (Korite International) ساخته شده اند. (تصویر از geology.com)
Diamond Accents* : الماس های کوچکی هستند که در پایه یا زیربند (mounting) جواهر وجود دارند. این الماس ها با قرارگرفتن در سمت دیگر نگین اصلی (solitaire) بر زیبایی انگشتر یا جواهر می افزایند.
خصوصیات فیزیکی آمولیت
طبقه بندی شیمیایی
کربنات
رنگ
رنگ های رنگین کمانی که می تواند تمامی رنگ های طیف مانند قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی و بنفش را ایجاد نماید. قرمز و سبز متداول ترین رنگ ها هستند
جلا
شیشه ای، صیقلی درخشان را پذیراست
شفافیت
لایه گوهرین، شفاف تا نیمه شفاف می باشد
رخ/ شکستگی
شکننده با رخ مشخص
سختی موس
4 تا 3.5
وزن مخصوص
2.9 تا 2.6
ویژگی های منحصر به فرد
لایه نازکی از رنگ های رنگین کمانی، اغلب با ظاهری دارای شکستگی، در یک زمینه از سیدریت یا شیل
ترکیب شیمیایی
CaCO3
ترکیب کانیایی
آراگونیت، معمولاً بر روی زمینه یا پایه ای از سیدریت یا شیل
سیستم بلورین
ارتورومبیک
کاربرد
گوهر
یک فسیل آمونیت با صدف از مواد رنگین کمان سان (iridescent) که در موزه تاریخ طبیعی در نیویورک به نمایش گزارده شده است (تصویر از James P. Fisherill )
زمین شناسی آمولیت آلبرتا
داستان آمولیت به حدود 70 تا 75 میلیون سال قبل برمی گردد یعنی زمانیکه نیروهای درون زمین در حال ساختن کوهستان راکی (کوهستانی که امروزه در شمال غربی آمریکای شمالی وجود دارد) بودند. منطقه شرقی کوهستان راکی با یک پهنه آبی گسترده که امروزه تحت عنوان آبراه وسترن اینتریور(Western Interior Seaway) شناخته می شود پوشیده شده بود و آنچه را که امروزه خلیج مکزیک نامیده می شود را به اقیانوس منجمد شمالی متصل می نمود.
باران باریده شده بر دامنه شرقی کوهستان راکی جوان، رسوبات را شسته و به درون آبراه می ریخت. این رسوبات، تجمع یافته و واحدی سنگی تحت عنوان "سازند بِرپا" (Bearpaw) را شکل دادند. این سازند سنگی عمدتاً از شیل های دریایی شکل گرفته اما حاوی برخی ماسه سنگ های کم عرض و لایه هایی از خاکسترهای آتشفشانی نیز می باشد.
آبراه وسترن اینتریور، اشکال گوناگونی از حیات مانند ماهیان استخوان دار(bony fish)، صدفداران (shellfish)، کوسه ها، لاکپشت های دریایی و آمونیت ها را درخود جای داده بود. آمونیت ها یعنی ارگانیسم های منشا آمولیت، گروه منقرض شده از بی مهرگان دریایی اند که صدفی کاملاً مارپیچی، مشابه ناتیلوی های (nautilus : جانوری دریایی از رده سرپایاین) امروزی داشتند.
هنگامیکه آمونیت ها مردند، صدف های آنها به قعر آبراه فروافتاندن و با رسوبات پوشانیده شدند. بسیاری از آنان به عنوان هسته تجمعات سیدریتی که امروزه در سازند بِرپا (پنجه خرس) یافت می گردند، عمل نمودند. فسیل های آمونیت درون این تجمعات گاهی لایه صدفی بیرونی تشکیل یافته از آمولیت با کیفیت گوهرین دارند.
یک نقشه جغرافیایی، موقعیت آبراهه وسترن اینتریور را که در آن سازند بِرپا (Bearpaw :پنجه خرس) و نهشته های آمونیت های تولید کننده آمولیت قراردارند را نشان می دهد.
سازند بِرپا (پنجه خرس)
سازند بِرپا (Bearpaw :پنجه خرس) در برخی از قسمت های آلبرتا، ساسکاچوآن، مونتانا و یوتا در سطح زمین برونزد دارد. تنها محدوده ای که آمولیت های گوهرین در مقادیر اقتصادی را به بار داده در امتداد رودخانه سنت ماریا در جنوب غربی آلبرتا است. اما مقادیر اندکی از آمولیت گوهرین در برخی مناطق دیگر نیز یافت گردیده اند.
فسیل های رنگین کمان سان در برونزدهای متعددی از سازند یافت گردیده اند اما آنها اغلب به حدی تحت تاثیرهوازدگی بوده اند که جهت بکارگیری به عنوان گوهر مناسب نیستند. بهترین مواد با کیفیت گوهرین در کاوش های معدنی ای بدست آمده اند که عمق، آمولیت را از گزند هوازدگی مصون داشته است. برخی از آنان همچنان جهت بکارگیری به عنوان گوهر نیازمند با ثبات سازی (stabilization) هستند. برخی نیز نیز به حدی نازکند که نمی توان آنها را بکار گرفت.
معدنکاری آمونیت در سازند بِرپا (Bearpaw :پنجه خرس) واقع در معدن شرکت کوریت اینترنشنال استان آلبرتای کانادا
سایر آمولیت های رنگین کمان سان
آمولیت هایی با موادی رنگین کمان سان در پوسته مختص سازند بِرپا (Bearpaw :پنجه خرس) یا کانادا نیستند. آنها در ایالت یوتا، انگلستان، مراکش و ماداگاسکار نیز کشف گردیده اند. آمولیت های کشف شده در این مناطق در قیاس با آمولیت های سازند بِرپا 1) برای بکارگرفته شدن به عنوان گوهر، بسیار باریکند 2) جهت تولید نمایشی مناسب بیش از اندازه تکه تکه (patch) هستند 3) چشمگیر نیستند
تاریخچه ای از آمولیت
مردمان قبیله سرخپوستی "پاسیاه" (Blackfoot) صدها سال است که فسیل های آمولیت رنگین کمان سان را می شناسند. این مردم آن را "اینیسکیم" (Iniskim: به معنای سنگ بوفالو) خطاب کرده و به عنوان طلسم استفاده می نمایند.
دانشمندانی از سازمان زمین شناسی کانادا برای اولین بار در سال 1908 صدف های رنگین کمان سان آمولیت را توصیف نمودند اما اولین نمایشگاه از آمولیت های رنگین کمان سان در طرح های گوهرتراشی تا سال 1962 به وقوع نپیوست. در این سال بود که آمولیت های گوهرین برش خورده در جواهرات جای گرفته و در نمایشگاه گوهر کوچکی در نانتن (Nanton) آلبرتا به معرض نمایش گذارده شدند.
در سال 1967 مارسل شاربانو (Marcel Charbonneau)، مالک یکی از فروشگاه های کَلگری راک (Calgary rock shop) آغاز به تولید دوتایی های از صدف های آمولیت به عنوان زمینه و پوششی کوارتزی نمود و نام آنرا "آمولیت" نهاد. این ماده به سرعت محبوب گردید. در سال 1981، آمولیت از سوی کنفدراسیون جهانی سنگ های رنگین (CIBJO) به عنوان گوهر پذیرفته و در سال 2004 به عنوان گوهر رسمی استان آلبرتا لقب گرفت. کنفدراسیون جهانی سنگ های رنگین، توجه بین المللی را به آمولیت جلب نمود و مبدل شدن آن به "گوهر رسمی آلبرتا" محبوبیت عظیم محلی را به دنبال داشت.
امروزه دوشرکت به فعالیت در معادن آمولیت واقع در سازند بِرپا (Bearpaw :پنجه خرس) مشغولند. این دو معدن، تنها معادنی در جهانند که به تولید آمولیت با کیفیت گوهرین می پردازند. یک از این شرکت ها "معدن آمولیت آئورورا" و دیگری "کوریت اینترنشنال" می باشند. گزارش شده است که آمولیت تولید شده توسط شرکت کوریت، 90 درصد عرضه جهانی را پوشش می دهد. اغلب آمولیت هایی که این شرکت تولید می نماید، پیش از خروج از این شرکت به فرم سنگ کارشده آماده استفاه، برش می خورند. درنتیجه اندک مقداری از سنگ های برش نخورده وارد بازار گوهرتراشی می شود.
ارزیابی اندازه منبع آمولیت آلبرتا دشوار است. جستجو در برونزدها، نتایج قابل اتکایی بدست نمی دهد زیرا که هوازدگی، اغلب آمونیت های اولیه را تخریب و جایگزین نموده است. بخش های مفید (productive zones) در سازند بِرپا (Bearpaw :پنجه خرس) تنها چندمتر ضخامت داشته و مواد گوهرین، در فسیل های اندکی تمرکز یافته اند. همین قضیه، حفاری را مبدل به روشی ناکارآمد می نماید.
در این مناطق هرکجا که پتانسیلی برای مواد با کیفیت گوهرین می باشد، معمولاً سازند بِرپا (Bearpaw :پنجه خرس) شیبدار (dipping) می باشد.همین قضیه معدنکاری را به منطقه ای باریک مابین برونزد و جایی که روباره جهت معدنکاری سودمندانه بسیار ضخیم است، محدود می نماید.
نظرات ( ۰ )
هیچ نظری هنوز ثبت نشده است